جهان جدید محصول ماهیت رسانه‌های مدرن است

به گزارش خبرنگار مهر، در مراسم افتتاحیه کارگاه آموزشی آشنایی با فلسفه رسانه که دیروز در دانشکده صدا و سیما برگزار شد، دکتر اصغر فهیمی فر، عضو هیئت علمی و استادیار دانشکده صداوسیما، درباره ماهیت تلویزیون با مرور بر افکار پستمن به ایراد سخن پرداخت.

وی که سخنان خود را پیرامون ماهیت تلویزیون از رهگذر مروری بر افکار نیل پستمن، جامعه‌شناس، منتقد و پژوهشگر رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی اختصاص داده بود اظهار داشت: پستمن یکی از بزرگترین صاحب‌نظران ارتباطات و رسانه‌ها ست که با انتشار بیش از 200 مقاله و تعداد زیادی کتاب سهم کم‌نظیری در تولید ادبیات علمی در این حوزه دارد.

دکتر فهیمی فر با اشاره به این نکته که پستمن در بررسی ماهیت تلویزیون منظری فلسفی دارد و تلویزیون را در راستای سیر تکاملی رسانه های تکنولوژیک بررسی می‌کند گفت: فلسفیدن او در چارچوب مباحث انتزاعی و با روش صرف قیاسی محدود نمی‌ماند بلکه روش او مبتنی بر روش استقرایی و مطالعات انجام شده بر تبعات عملی رسانه های مدرن مانند تلویزیون بر جوامع بخصوص ایالات متحده امریکا است. لذا نتایج او حداقل در حیطه جغرافیای فرهنگی ای که نمونه های مورد مطالعه (Case Studies) بر آن قرار گرفته اند بسیار قابل اعتنا و اتکاست.

دکتر فهیمی فر بر این باور است که پستمن، نسبت رسانه‌های سنتی و رسانه های مدرن را با اندیشه و اخلاق مورد بحث قرار می‌دهد. به زعم پستمن تمدن و فرهنگ سنتی غرب نتیجه ماهیت رسانه های سنتی غربی است.

وی در بخش دیگری از سخنانش پرسید: آیا رسانه‌های مدرن مفاهیم و محتوا را به همان عمق رسانه‌های سنتی منتقل می کنند و یا بر عکس محتوی در رسانه‌های مدرن مانند تلویزیون به سطح گرایش پیدا می‌کند. این یکی از مهم ترین سوالات ما در حوزه ماهیت رسانه‌های مدرن در حیطه جغرافیای فرهنگی ایران است. فرهنگی سنتی ما نتیجه ماهیت رسانه‌های سنتی است. همانطور که دین به مثابه لب و محور اندیشه در فرهنگ سنتی خود را نمایان می کند، خصوصیات زیبایی شناختی رسانه های حامل آن نیز بر آمده و شکل گرفته از این ذات هستند.

دکتر فهیمی فر همچنین اظهار داشت: ذات دینی رسانه های سنتی عین محتوی است، لذا بر خلاف تعارضاتی که در دنیای معاصر بین ماهیت یا خصوصیات زیبایی‌شناختی رسانه های مدرن با محتوای سنتی وجود دارد تعارضات ماهیتی رسانه‌های سنتی با محتوا در کمترین حد خود بوده است. این مهمترین نکته و رویکرد در مطالعه انتقادی رسانه‌های مدرن است. اگر رسانه های مدرن جانشین رسانه های سنتی در دنیای قدیم می شدند قدر مسلم فرهنگ و تمدن به گونه دیگری شکل می‌گرفت.

وی همچنین با اشاره به این نکته که پستمن معتقد است جهان جدید محصول ماهیت رسانه های مدرن است و یکی از مهم ترین این رسانه ها تلویزیون است گفت: رسانه های مدرن پدیده هایی خنثی نیستند و همراه با خود دنیای جدیدی را ایجاد کردند و می روند تا ماهیتی جدید را برای انسان رقم بزنند.

دکتر فهیمی فر افزود: پستمن در آثار متعدد خود به تاریخ و تأثیر انواع تکنولوژى ارتباطات از جمله تلگراف، صنعت چاپ ، تلویزیون ، کامپیوتر و اینترنت بر زندگى و ذهن بشر مى پردازد و اندیشه پیشرفت و ترقى مثبت را در مورد تاریخ تکنولوژى به خصوص درعرصه ارتباطات جمعى مورد سؤال قرار مى دهد. زمینه استدلال او این است که هر وسیله ارتباط جمعى ازنوعى بازتاب برخوردار است.

وی افزود:  هر وسیله و ابزارى، صرف نظر از چارچوب محدود و کاربرد اولیه آن، این قدرت را دارد که از محدوده نخستین جدا شود و سیطره خود را در چارچوبى نوین و غیرقابل پیش بینى گسترش دهد. این نقش تا آنجا پیش مى رودکه نه تنها در برداشت و استنباط ما از مفاهیمى مانند نیکى و پارسایى و زیبایى اثر مى گذارد بلکه حتى بالهاى تأثیر خود را بر نوع و چگونگى برداشت و بیان ما از هستى و حقیقت مى گستراند.

دکتر فهیمی فر در طی سخنانش ضمن تشریح کار پستمن در خلال طرح دیدگاه ای وی در خصوص رسانه های مدرن، کم و بیش به طرح دغدغه های خودی و طرح این سوال پرداخت که رسانه های مدرن مانند تلویزیون تا چه حدی با ماهیت فرهنگی ما نسبت دارند.